“We gebruiken NP Onderwijs voor blijvende verbeteringen”
Er ligt een langjarig professionaliseringsplan, er wordt gewerkt aan het wegwerken van achterstanden op sociaal-emotioneel en didactisch gebied en er wordt vooral véél bewogen; de Verschoorschool in Nunspeet is met hulp van het NP Onderwijs goed op weg om de gevolgen van twee jaar coronacrisis aan te pakken. “Niet met losse projecten, maar door te werken aan structurele verbeteringen,” aldus locatiedirecteur Susanne Bruning. “We maken mooie sprongen voorwaarts,” zegt orthopedagoog en gymdocent Christa Rietberg. “Maar de tijdelijkheid van het NP Onderwijs is ingewikkeld. Je wilt deze mooie dingen straks eigenlijk kunnen blijven doen.”
Twee dagen naar school
De Verschoorschool biedt op twee locaties speciaal basisonderwijs aan ruim 220 leerlingen met gedragsproblematiek. Susannes locatie telt er 142, in de groepen 1 tot en met 6. Er zijn ook vier ‘koestergroepen’ voor kinderen met ernstige trauma’s. De leerlingen komen door het bijzondere karakter van het onderwijs uit de wijde omgeving. Tijdens de eerste lockdown merkten Susanne en Christa al dat het voor hun doelgroep slecht werkte dat de school gesloten was. Van de noodopvang werd meer en meer gebruik gemaakt, en uiteindelijk waren de klassen weer bijna gewoon gevuld. De koestergroepen bleven sowieso altijd welkom.
“Onze leerlingen zitten niet voor niets hier”, zegt Susanne. “De situatie thuis vraagt vaak veel van ze, en andersom is het voor gezinnen zwaar om deze kinderen thuis te hebben.” De Verschoorschool koos er daarom tijdens de tweede lockdown voor de leerlingen gespreid over de week twee dagen te laten komen, en drie dagen online onderwijs te geven. Er was ook weer noodopvang, zodat kinderen die dat nodig hadden vijf dagen per week naar school konden. “Dat heeft geholpen de achterstanden te beperken”, aldus Susanne. “Voor sommige kinderen werkte het zelfs heel goed, maar veel anderen bleken toch echt niet te gedijen bij thuisonderwijs.”
Veel bewegen helpt
Na de lockdowns tekenden zich op drie vlakken achterstanden af: didactisch, sociaal-emotioneel en motorisch. Leervaardigheden waren niet of onvoldoende aangelegd, de sociale omgang met andere kinderen en leerkrachten was gemist en veel leerlingen waren lichamelijk minder actief geweest. De Verschoorschool besloot daarom na het doen van de schoolscan en overleg met de MR de middelen uit het NP Onderwijs vooral op die gebieden in te zetten. Daarnaast wordt voor de tijd ná het NP Onderwijs gewerkt aan schoolontwikkeling en professionalisering van het team.
“En we werken met remedial teaching aan het inlopen of in elk geval beperken van de achterstanden”, zegt Susanne. “We zijn inmiddels lekker op dreef. Het bewegen is heel goed opgepakt, met een mooi plan. We hebben met geld uit het NP Onderwijs een sportcoach aangesteld, die met leerlingen de daily mile loopt, bewegingsactiviteiten met ze doet en de leerkrachten traint om in de klas energizers te geven, een soort bewegingstussendoortjes. Het doel is om dat na het NP Onderwijs met het team voort te zetten, want we zien dat bewegen en plezier hebben de kinderen motorisch én sociaal-emotioneel helpt. We zijn heel blij met Christa, die daarin een belangrijke rol speelt.”
Grote sprongen voorwaarts
Christa: “Ik zie het effect al in de gymlessen. De kinderen zijn in die maanden thuis te veel aan het gamen geweest en te weinig naar de speeltuin gegaan. Meespelen buiten school is voor onze doelgroep altijd al wat lastiger, maar dat viel nu vaak helemaal weg. Complexe motorische handelingen die ze eerst wel beheersten, waren daardoor weggezakt. In een halfjaar met de sportcoach hebben we al grote sprongen voorwaarts gemaakt. De kinderen voelen zelf aan dat het weer beter gaat, en dat helpt ze inderdaad op andere vlakken. Ze krijgen meer zelfvertrouwen, zitten sociaal-emotioneel beter in hun vel, en dat helpt weer bij het leren.”
Susanne: “Dat zou ik andere scholen willen meegeven: gebruik het NP Onderwijs vooral ook voor meer beweging! Ik denk dat er in veel gevallen eerst naar didactische achterstanden wordt gekeken, en dat is uiteraard erg belangrijk. Maar we zien hier elke dag opnieuw wat een toegevoegde waarde aandacht voor beweging heeft. Niet alleen motorisch en fysiek, maar ook vanwege de positieve invloed ervan op het leren en op het welbevinden van de kinderen. Bij onze doelgroep zie je erg veel winst op die vlakken, maar we weten zeker dat alle kinderen er enorm van kunnen profiteren.”
Pensioen jaar uitgesteld
Didactische achterstanden ziet de Verschoorschool vooral in groep 3 en de middenbouw. De kinderen in groep 3 kampten hun hele kleutertijd met beperkingen en lesuitval. Ze zijn vaak nog erg speels en niet klaar om te leren. Een jaar ‘doorkleuteren’ is geen optie, omdat ze inmiddels ook cognitieve uitdaging nodig hebben. Bij deze groep wordt daarom hard gewerkt aan het aanleggen van leervaardigheden. In de middenbouwgroepen 4, 5 en 6 bleken veel kinderen nog niet zelfstandig genoeg om thuis zelf aan het werk te gaan en blijven. Zij misten de ondersteuning die ze op school van de leerkracht krijgen.
Leerachterstand is vooral merkbaar bij technisch en begrijpend lezen. Susanne: “De leerlingen zijn veel minder dan normaal bezig geweest met teksten en met hardop voorlezen. Het ophalen van die vaardigheden vergt veel begeleiding en oefening.” De school zet daarvoor lerarenondersteuners in, maar ook een leerkracht die met pensioen zou gaan en nog een jaar blijft. “En de logopediste werkt tijdelijk een dag extra”, zegt Susanne. “We zijn blij met zulke oplossingen. Omdat het geld uit het NP Onderwijs tijdelijk is, kun je immers geen langetermijncontracten aangaan. We merken sowieso dat remedial teaching moeizaam gaat, door alle maatregelen die er nog zijn en het lerarentekort dat er al was.”
Al vier fte tekort
Christa: “Dat tekort is echt wel een groot ding. Het is heel mooi dat er middelen uit het NP Onderwijs zijn, maar ik wil wel een kanttekening maken: als je door gebrek aan mensen geen continuïteit in onderwijs kunt bieden, is het de vraag of je achterstanden effectief kunt wegwerken. We kwamen hier op twintig groepen al vier fte tekort. Daarnaast is er de gewone uitval en moeten er leerkrachten in quarantaine. Dan is het mooi dat we extra geld hebben, maar remedial teaching voor een klein groepje is eigenlijk het eerst dat je schrapt als je met een onbemande klas zit. Dat soort afwegingen maken we hier steeds.”
Susanne denkt dat er door de uitval in het afgelopen jaar netto nog geen leerachterstanden zijn weggewerkt, ondanks de extra middelen. “Het blijkt echt ingewikkeld om verdieping aan te brengen in de herhaling van wat ze hebben gemist. We zijn nu al blij dat kinderen in elk geval bijblijven, en niet verder achteropraken. Uiteindelijk werken we die achterstanden hopelijk wel weg.” Daarna moet de inzet op schoolontwikkeling en professionalisering structureel soelaas bieden. “We gaan het onderwijs effectiever inrichten met de hulp van Academica, de hogeschool voor leiderschap en organisatiekunde. Dat doen we aan de hand van nieuwe modellen. Daardoor kunnen leerkrachten meer uit hun lessen halen. Achterstanden worden dan al in de klas opgepakt, zodat we meteen gerichte instructie kunnen geven.”
Steeds opnieuw wennen
Ook op sociaal-emotioneel vlak hebben lockdowns en beperkingen sporen achtergelaten. Kinderen werkten en speelden nauwelijks samen, vriendschappen ontstonden niet of verwaterden, activiteiten die school voor de kinderen nét iets leuker maken gingen niet door en iedereen moest steeds weer opnieuw aan elkaar wennen. Dat vraagt om tijd en middelen om dingen goed uit te spreken en het samenzijn met anderen te stimuleren, bijvoorbeeld door spel. “Voor die sociaal-emotionele ontwikkeling werkten we hier al met het Programma Alternatieve Denkstrategieën, de PAD-methode”, zegt Christa.
“Nu we door het NP Onderwijs extra mensen kunnen inzetten, willen we die vaker gebruiken als het voor leerlingen lastig wordt. Dan kunnen ze er in groepjes of individueel mee aan het werk.” Maar er blijkt meer nodig. Uit de jaarlijkse meting van sociale vaardigheden bleek dit jaar dat de coronatijd de leerlingen op het vlak van impulsbeheersing geen goed heeft gedaan. Christa: “Onze doelgroep heeft het daar altijd al moeilijker mee, maar nu zagen we een meetbare achteruitgang. De PAD-methode is daarvoor blijkbaar toch niet toereikend, en daarom kijken we wat we de komende twee jaar met geld uit het NP Onderwijs nog meer kunnen gaan doen.”
Elk halfjaar evalueren
Er zal nog wel vaker iets worden bijgesteld, denkt Susanne, al heeft de Verschoorschool op hoofdlijnen duidelijk hoe de middelen uit het NP Onderwijs zullen worden ingezet. “We bouwen verder op wat we al doen. Geen losse projectjes, maar twee tot drie jaar werken aan structurele verbeteringen. Tegelijkertijd zit niet alles dichtgetimmerd. We blijven elk halfjaar evalueren, en passen plannen aan waar nodig. Zo zorgen we er nu voor dat de achterstand niet groter wordt. Mooier kan ik het helaas nog niet maken. Ik had gehoopt dat we al een stap voorwaarts hadden kunnen zetten, maar het is vooralsnog alle zeilen bijzetten om niet verder achterop te raken.”
Christa: “De tijdelijkheid van het NP Onderwijs is wel ingewikkeld. Je wilt deze mooie dingen straks eigenlijk kunnen blijven doen, en je zou er het liefst in alle groepen iemand vast bij krijgen. Dat kan niet, omdat het geld niet structureel is. We hopen dat het dat wél wordt, maar daar kunnen we niet op varen.” Susanne: “Het is inderdaad dubbel. Enerzijds ben ik superblij met alle hulp en aandacht, waar we mooie dingen mee doen. Maar anderzijds is het frustrerend dat er niet eerder een oplossing is gekomen voor bestaande problemen als het lerarentekort. Dus als je me vraagt of er niet gewoon structureel extra geld bij moet, dan kan ik daar alleen maar volmondig ‘ja’ op antwoorden.”
